Her gezek howanyň hili görkezijisi gowy däl we dumanly howa agyr bolanda, hassahananyň ambulatoriýa bölümi adamlardan, bäbeklerden weÇagalar yzygiderli üsgürýärler, hassahananyň nebulizasiýa bejergisiniň penjiresinde elmydama adamlar köp bolýar.
Çagalaryň özleriniň pes garşylygynyň esasy faktorlaryndan başga-da, howanyň hapalanmagy bilen baglanyşykly howplary hem hasaba alyp bolmaz.
ICEUNISEF tarapyndan neşir edilen “Howanyň howplary” baradaky gözleg hasabatynda howanyň hapalanmagynyň şu wagta çenli çagalaryň sagdyn durmuşyna howp saljakdygy aýdyň görkezildi.BSGG tarapyndan neşir edilen “Howanyň hapalanmagy we çagalaryň saglygy - arassa howanyň zerurlygy” gözleg hasabaty.
Hasabatda içerdäki howanyň hiliniň çagalaryň sagdyn durmuşyna uly zyýan ýetirendigi görkezildi.Bütin dünýäde çagalaryň 93% -i howanyň hapalanmagynyň derejesi BSGG-dan has ýokary şertlerde ýaşaýar.
1. Näme üçin çagalar howp abanýarlar?howa kirliligi?
ICEUNISEF-iň ýerine ýetiriji direktory Leýk: "Howanyň hapalanmagy diňe bir bäbekleriň we ýaş çagalaryň öýkeniniň ösmegine we ösmegine päsgel bermän, beýniniň hemişelik zeperlenmegine sebäp bolýar, bu köp adamyň geljegini öldürmäge deňdir" -diýdi.Teenetginjekler üçin Çagalar, göwreli aýallar, garrylar we konstitusiýasy gowşak adamlar içerdäki howanyň hiline zyýan ýetirip bilmeýärler.Çagalaryň howanyň hapalanmagynyň zyýanyndan has ejiz bolmagynyň sebäpleri:
- 1. Çagalaryň dem alyş derejesi ulularyňkydan 50% ýokary, şonuň üçin şol bir wagtyň özünde köp mukdarda howanyň hapalanmagyny dem alarlar.
- 2. Çagalar henizem ösüş etabynda, bedeniň goragy we immun ulgamy entek ýetişmedi.
- 3. Içerdäki howanyň hili açyk howanyň hapalanmagyndan has çylşyrymly we çagalar içerde ýaşamak üçin köp wagt sarp edýärler.
- 4. Otagdaky howany hapalaýan çeşmeleriň köpüsi howadan has agyr we ýoluň üstünden 1,2 metr beýiklige çümer.Çagalaryň boýy gysga we göni zeper ýetýän zatlara öwrülýär.
2. Howanyň hapalanmagy çagalar üçin nähili zyýanly?
- Immun ulgamynyň kesellerine sebäp bolmagy ähtimal
Lukmançylyk kliniki gözlegleri daşky gurşawyň hapalanmagynyň çagalaryň gan keselleriniň esasy sebäbine öwrülendigini tassyklady.Esasanam häzirki döwürde giňden tanalýan öý bezeginiň hapalanmagy formaldegidde, içerdäki howanyň hiliniň adam saglygyna, esasanam çagalara howp salýandygyny duýdurmak üçin adaty ýagdaýlar köp boldy.
- Dem alyş ýollaryny köpeltmekçagalarda we ýetginjeklerde keseller
Degişli ylmy gözlegler, hapalanan ýerlerde çagalarda dem alyş ýollarynyň keseliniň tersine sebitlere garanyňda 1,6-5,3 esse ýokarydygy barada netijä geldi.Makalada öň bellenip geçilişi ýaly, çagalaryň adaty dem alyş mukdary ulularyňkydan 50% ýokarydyr.Şonuň üçin howanyň hapalanmagy köp mukdarda çagalaryň dem alyş ýollaryna girende, çagalarda ýiti ýa-da dowamly dem alyş kesellerine sebäp bolýar.
3. Çagalaryň arassa beýikliginiň kadaly ösmegine we ösüşine zyýan beriň
Ulular bilen deňeşdirilende çagalaryň has duýgur we ösýän ýagdaýdadygyny we adam skeletiniň hem bardygyny görkezýän göni gözleg ýok.Hapalanan howanyň uzak wagtlap adaty dem almagy diňe bir dürli keselleri döredip bilmez, eýsem çagalaryň dürli beden funksiýalarynyň ösmegine hem täsir edip, beýikligiň kadaly ösmegine we ösmegine täsir eder.
4. Çagalaryň beýniniň ösüşine zyýan beriň
Hapalanmak çagalaryň merkezi nerw ulgamyna täsir edip, baş aýlanmagyna, kelle agyrylaryna, ýadawlyga, energiýanyň ýetmezçiligine we nerw ulgamynyň işiniň utgaşdyrylmagyna sebäp bolup biler.
Garward uniwersitetiniň geçiren gözlegleri, çagalaryň beýnisi ösüş döwründe howanyň hapalanmagyna täsir etse, beýni nerwleriniň ösüşi haýallaşar we akyl täsir eder.Mundan başga-da, çaganyň IQ-e howanyň hapalanmagy enäniň göwreliligi döwründe ýüze çykýar.
Kolumbiýa uniwersitetiniň Çagalar saglyk merkezi tarapyndan geçirilen gözleg, göwrelilik döwründe howanyň hapalanmagy bilen baglanyşykly gurşaw agyr bolsa, 5 ýaşynda mekdebe başlanda çaganyň akyl derejesi 4-5 bal aralygynda peseljekdigini ýüze çykardy.
Iş wagty: Iýul-26-2023